Historia rozwoju Taekwondo
Sztuki walki bez użycia broni są tak stare jak historia ludzkości. Nasi praprzodkowie byli zmuszani rozwijać swą

zręczność i siłę, aby zdobyć pożywienie lub obronić się przed napaścią. Później, pomimo wynalezienia broni ludzie nadal praktykowali walkę nieuzbrojonymi rękoma i nogami, zarówno w starożytnym Egipcie i Grecji, jak w Indiach i Chinach. Jednak tylko w krajach azjatyckich, gdzie w prawie każdym większym regionie opracowano własne charakterystyczne sztuki walki, miały one podbudowę filozoficzną.

Dla sprawdzenia umiejętności walki, sprawności w wielu innych dziedzinach, organizowano igrzyska i turnieje, częściowo w formie obrzędów religijnych. Również w Korei już w erze neolitycznej miały miejsce tego typu igrzyska w różnych obszarach plemiennych. Yongko w państwie Puyo, Tongmaeng w Koguryo, Muchon w Ye oraz Mahan i Kabi w Silla to tylko niektóre przykłady "sportowej" działalności w tych odległych czasach. Niewykluczone, że już wtedy istniały pierwotne formy walki wręcz. Jednak pierwsze udokumentowane fakty świadczące o sztukach walki w tym rejonie pochodzą z początków naszej ery. W tym czasie (57 r. p.n.e. - 676 r. n.e.) Półwysep Koreański podzielony był na trzy państwa rządzone przez odrębne dynastie: Koguryo na północy oraz Silla i Paekche na południu.

Koguryo - taekyon
Państwo Koguryo powstało około 37 roku p.n.e. Istnieje wiele przekazów historycznych świadczących o tym, że znany był wtedy prosty system walki.

W roku 1935 japońska ekspedycja archeologiczna odkryła królewskie grobowce Muyong-chong oraz Kakchu-chong w Tungku (prowincja Hwando Mandżurii), gdzie znajdowała się niegdyś stolica Koguryo. Fresk na suficie grobowca Muyong-chong przedstawia stojących mężczyzn, którzy ćwiczą taekyon (nazwa sztuki walki będącej pierwowzorem taekwondo). Również na malowidle w grobowcu Kakchu-chong dwóch ludzi walczy ze sobą.

Japoński historyk Tatashi Saito pisze w swoich "Studiach o kulturze dawnej Korei":"Obraz ten oznacza, że albo pochowana osoba uprawiała za życia taekwondo, albo też namalowane postacie ludzi ćwiczących taekwondo oraz tańczących i śpiewających mają za zadanie rozweselenie duszy zmarłego". Konstrukcja tych grobowców wskazuje, że zbudowano je między 3 a 427 rokiem naszej ery. Stąd wniosek, że na te lata przypadać może początek sztuk walki w Korei, a pierwszym znanym systemem był taekyon.

O taekyon wiemy bardzo mało. Nazwa pochodzi od słowa "tak-kyon", co znaczy dosłownie "odsunąć rękami ramiona przeciwnika", chociaż przeważały w tym systemie techniki nożne, często mające formę pchnięcia stopą a nie kopnięcia. W walce stosowano frontalną pozycję (ciało ustawione przodem w kierunku przeciwnika) oraz poruszanie się po trójkącie skierowanym wierzchołkiem ku przeciwnikowi, gdzie podstawę stanowiło pierwotne ustawienie stóp, a wierzchołek był punktem ustawienia nogi wykrocznej w momencie kopnięcia.

Silla - Hwarang
Wprawdzie w Koguryo narodziły się koreańskie sztuki walki, ale znacznie większą rolę w ich rozwoju odegrało Silla, najmniejsze państwo okresu Trzech Królestw w Korei, które powstało 20 lat przed Koguryo.

Dowodem wiedzy o sztukach walki są dwie buddyjskie płaskorzeźby wykute w kamieniu. Znajdują się one w grocie Sokkuram na terenie świątyni Pulguk-sa w Kyongju, dawnej stolicy Silla. Wyrzeźbione postacie strażników świątyni stoją w postawach obronnych wykonując blok kumgang-makki, dziś jeszcze ćwiczony przez zawodników taekwondo. Rzeźby powstały w VII wieku naszej ery.

Silla było jednak znane głównie z organizacji rycerskiej noszącej nazwę Hwarang (Kwiat Młodości), zbliżonej w swej ideologii i celach do japońskiej kasty samurajów. Została ona założona przez króla Chin Heung , który wstąpił na tron państwa Silla w 540 roku. Do organizacji należeli tylko młodzi ludzie pochodzący z arystokracji. Król postanowił powierzyć wychowanie tej grupy sławnemu mnichowi Won Kwang. Wysłał do niego dwóch młodych rycerzy, Kwisan i Chunchang, którzy przebywali przez dłuższy czas z mnichem pobierając u niego nauki z zakresu buddyzmu. Następnie powrócili do króla z kodeksem wojownika stworzonym przez mnicha Won Kwang. Kodeks zawierał pięć przepisów postępowania (O kae) oraz dziewięć cnót (Kyo hoon), jakimi miał się charakteryzować rycerz Hwarang.

Przepisy brzmiały następująco:
1. Bądź lojalny wobec ojczyzny.
2. Bądź posłuszny rodzicom.
3. Bądź honorowy wobec przyjaciół.
4. Odważnie zwalczaj wrogów.
5. Nie pozbawiaj życia bez powodu.

Cnoty obejmowały następujące cechy: humanitaryzm, sprawiedliwość, uprzejmość, mądrość, wiarę, dobroć, prawdomówność, lojalność oraz odwagę.

Zgodnie z koncepcją mnicha Won Kwang członkowie korpusu Hwarang nauczani byli sztuki wojennej, wiary buddyjskiej oraz zasad kultury i dobrego wychowania. Przygotowanie wojskowe obejmowało jazdę konną, łucznictwo (kiundo), szermierkę (gum do) oraz walkę wręcz. Młodzi wojownicy udawali się często w góry, gdzie w surowych warunkach ćwiczyli swe ciała poprzez długotrwałe marsze i kąpiele w potokach oraz kształtowali umysły w trakcie intensywnych medytacji. Odpowiednio stosowane ćwiczenia oddechowe, którym się poddawali, pozwalały na rozwinięcie ogromnej siły i szybkości ruchu. Korpus rycerski posiadał specyficzną hierarchię. Wodzem naczelnym był Kuk Son - mistrz sztuk walki. Po nim następował Hwa Rang - nauczyciel sztuk walki dowodzący oddziałem od 500 do 5000 wojowników. Szeregowi wojownicy nazywani byli Rang Do. Rycerze Hwarang nierzadko liczyli sobie zaledwie 14 - 16 lat, ale słynęli z niezwykłej odwagi i waleczności.

Opowiada o niej wiele przekazów historycznych i legend. Wśród nich najbardziej znana jest historia Kwan Chang, który został naczelnym wodzem - Kuk Son w wieku 16 lat. W czasie wojny toczonej z Paekche został schwytany przez przeciwników. Jego wspaniała zbroja wskazywała na znakomite pochodzenie i dlatego nie został zabity, a tylko uwięziony.

Kiedy doprowadzono go przed oblicze wodza armii Paekche generała Kaebaek, ten ujęty jego młodym wiekiem postanowił puścić go wolno. Kwan Chang powrócił do swej armii i jeszcze tego samego dnia znalazł się ponownie na polu walki. Walczył niezwykle dzielnie, ale został otoczony przez kilku wojowników z armii wroga i pozbawiony broni. Udało mu się kontynuować walkę dzięki kunsztowi w walce wręcz. W pewnym momencie zauważył podjeżdżającego na koniu jednego z dowódców armii Paekche. Kwan Chang wyrwał się swym prześladowcom i zabił go kopnięciem z wyskoku. Chwilę później został ponownie schwytany i natychmiast zabity przez żołnierzy Paekche. Jego głowę odesłano ojcu, generałowi Pu\'Mil, który powiedział wtedy: "Mój syn jest martwy, ale jego honor jest wciąż żywy".

Trudno jest obecnie stwierdzić z całą pewnością, jakie systemy walki były ćwiczone przez rycerzy Hwarang. Prawdopodobnie taekyon oraz powstały w Paekche, charakteryzujący się dużą różnorodnością technik ręcznych, co zresztą sugeruje sama nazwa , subak ( "su" oznacza rękę, a "bak" - atak).

Koryo - subak
Rycerze Hwarang doprowadzili do zjednoczenia, w 676 roku, trzech królestw w jedno - Koryo. W tym okresie sztuki walki cieszyły się ogromną popularnością, a subak był tak powszechny, że wchłonął większość znanych wtedy metod walki. Stał się nie tylko obowiązkowym elementem szkolenia wojskowego, ale również częścią egzaminu na wyższy stopień wojskowy lub wyższe stanowisko urzędnicze.

Największym protektorem subak był król Ui-jong (1147 - 1170) organizator wielu pokazów i turniejów. W kronikach z tamtego okresu zachowało się wiele zapisów na ten temat:

"Król Ui-jong podziwiał Yi Ui-min za jego wspaniałe opanowanie subak i awansował go z taejon (stopień wojskowy) na pyolchang".
"Król zjawił się w pawilonie Sang-chun i obserwował zmagania subak".
"Król przyglądał się zawodom subak w pałacu Hwa-bi".
"Król przybył do Ma-am, by oglądać walki subak".

Oprócz subak uprawiano w tym okresie również szermierkę (gum do) oraz zapasy (sirum). W gum do posługiwano się mieczem kształtem zbliżonym do mieczy samurajskich, ale lżejszym, gdyż trzymano go jedną ręką. W drugiej ręce trzymano pochwę, która służyła do parowania ciosów przeciwnika. Sirum polegało na przewróceniu przeciwnika. Walczący ubrani byli w przepaski biodrowe, za które wolno było chwytać. Przegrywał ten, który pierwszy dotknął ziemi.

Yi - upadek sztuk walki W 1392 roku generał Yi Song-gye obalił dynastię Koryo i ustanowił dynastię Choson, bardziej znaną pod nazwą Yi. Nowy król wprowadził konfucjanizm jako religię państwową i zaczął zwalczać buddyzm. Korpus Hwarang, czerpiący tak wiele z buddyzmu, został rozwiązany. Wielu rycerzy schroniło się w klasztorach buddyjskich na prowincji. Tam nadal kultywowali tradycje i kodeks hwarang-do. Kolejne pokolenie spadkobierców hwarang-do opuściło klasztory w XVI wieku, w trakcie inwazji japońskiej. W 1592 roku wylądowała na Półwyspie Koreańskim armia pod wodzą shoguna Hideyoshi. Szybko pokonała wojsko koreańskie dzięki swej militarnej przewadze. Dopiero wojna partyzancka prowadzona przez armię ludową oraz oddziały złożone z mnichów dowodzone przez mnichów Su San Dae Sa i Sam Young Gang spowodowała, że agresorzy opuścili Półwysep Koreański w 1597 roku.

Koreańczycy przeciwstawili mieczom samurajskim gołe pięści i stopy i często wychodzili z tych pojedynków zwycięsko. Niestety, ci wspaniali wojownicy musieli znowu powrócić do klasztorów, gdyż władcy dynastii Yi obawiali się dojścia do władzy ugrupowań buddyjskich.

W początkowym okresie dynastii Yi subak był tak popularny, że stał się elementem zabaw ludowych, a nie tylko ćwiczeniem praktykowanym w wojsku. Z dokumentów historycznych wynika, że mieszkańcy sąsiadujących ze sobą prowincji Cholla i Chungchong spotykali się w granicznym mieście Chakji, by ustalić drogą zawodów, kto jest największym mistrzem subak.

W miarę ugruntowywania się władzy królewskiej oraz popularyzacji nowego stylu życia preferującego zajmowanie się muzyką i literaturą sztuki walki tracą na znaczeniu. Również ciągłe utarczki i rozgrywki polityczne nie pozwalają na organizowanie festiwali i turniejów subak.

Dopiero pod koniec XVIII wieku nastąpił renesans sztuk walki w Korei. Król Chongjo nakazał pisarzowi Lee Duck Moo napisanie książki o sztukach walki, aby ocalić je od zapomnienia. Dzieło - "Muye Dobo Tongji" zawierało między innymi opis taekyon i subak. Z rozkazu królewskiego kandydaci do gwardii królewskiej musieli zdawać również egzamin ze znajomości subak.

W 1909 roku rozpoczęła się okupacja Korei przez wojska japońskie. Armia koreańska została rozwiązana, a uprawianie koreańskich sztuk walki było zabronione i karane długoletnim więzieniem lub śmiercią. Taekyon i subak jednak przetrwały. Uprawiane nocą, na pustkowiach, przekazywane były z ojca na syna. Żyjący wtedy mistrzowie sztuk walki włączyli do swego treningu elementy japońskich metod, gdyż jedynie kendo i judo były oficjalnie dozwolone. Wielu mistrzów opuściło rodzinny kraj i wyjechało do Chin i Japonii by tam kształcić się dalej.

Taekwondo po 1945 roku
W sierpniu 1945 roku Korea uzyskała niepodległość, z tym że państwo było podzielone na dwie strefy wpływów - Armii Czerwonej i armii amerykańskiej. Po trzydziestu sześciu latach niewoli Koreańczycy mogli ponownie zająć się rozpowszechnianiem własnej kultury, w tym również sztukami walki, które były teraz praktykowane jawnie. Ale okres tajnego rozwoju taekyon i subak pozostawił trwałe ślady. Systemy te były rozbite na wiele odmian. Nowe szkoły oraz nazwy dla uprawianych tam systemów walki mnożyły się jak przysłowiowe grzyby po deszczu, a każdy z mistrzów założycieli szkoły (Kwan Jang Nim) uważał, że jego system jest najlepszy. Największy wkład w rozwój koreańskich sztuk walki zaraz po wyzwoleniu wniosło pięć następujących szkół:

- Moodukkwan założona przez mistrza Hwang Ki,
- Yonmukwan kierowana przez mistrzów Chun i Yun Kwe-byung,
- YMCA Kwonbupbu stworzona przez mistrza Youn,
- Chungdokwan założona przez Lee Won-Kook,
- Songmukwan utworzona przez mistrza Ro Byung-jik.

Olbrzymia ilość różnych szkół doprowadziła do sytuacji, w której koniecznością stało się ich połączenie i wspólne działanie. Jedynie to mogło zapewnić skoordynowany rozwój koreańskiej sztuki walki. Z organizacyjnego rozgardiaszu pierwsza otrząsnęła się szkoła Moodukkwan kierowana przez Hwang Ki. Zorganizował on w 1953 Koreański Związek Tang Soo Do.

W 1955 roku doszło do spotkania większości koreańskich mistrzów sztuk walki w celu opracowania programu wspólnych działań. Nowemu, ujednoliconemu ruchowi postanowiono dać jedną nazwę. Wybrano propozycję mistrza Choi Hong Hi - nazwę taekwondo. Skodyfikowano również nazwy technik oraz ćwiczenia formalne. Trzy główne szkoły (Chungdokwan, Songmukwan i Ohdokwan) zaakceptowały ten wybór. Pozostałe jednak nie przyłączyły się. W czerwcu 1960 roku Hwang Ki założył nową organizację - Koreański Związek Soobakdo. Trzy miesiące później grupa związana z taekwondo podjęła próbę połączenia się z organizacją mistrza Hwang Ki. 19 sierpnia 1960 roku zorganizowano Koreański Związek Taesoodo. Nowa nazwa powstałą z połączenia nazw poprzednich organizacji: "tae" z nazwy taekwondo, "soo" z nazwy soobakdo i tangsoodo. Organizacja ta została uznana przez koreańskie władze sportowe. W 1965 roku zmieniła nazwę na Koreański Związek Taekwondo. Kolejnymi prezydentami Koreańskiego Związku Taekwondo byli: Chae Myong Shin, Choi Hong Hi, Ro Byung Jik, Kim Yong Chae i Kim Un Yong.

W latach sześćdziesiątych rozpoczęła się prawdziwa eksplozja zainteresowania taekwondo. Grupy pokazowe wyjechały najpierw do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Tajlandii, Malezji, Wietnamu, krajów Europy Zachodniej i Kanady. W 1963 roku miał nawet miejsce pokaz taekwondo w gmachu ONZ. Wielu koreańskich mistrzów opuszczało ojczyznę, aby nauczać taekwondo w innych krajach. Powstała konieczność kierowania ich działalnością poza granicami Korei. W 1966 roku ówczesny prezydent Koreańskiego Związku Taekwondo mistrz Choi Hong Hi (9 Dan) zorganizował Międzynarodową Federację Taekwondo (International Taekwondo Federation) i został jej prezydentem. Zadaniem ITF było wysyłanie instruktorów taekwondo za granicę i kontrolowanie ich pracy. Choi Hong Hi odegrał olbrzymią rolę w rozwoju taekwondo zarówno w Korei, jak i na świecie. Warto przybliżyć jego sylwetkę. W okresie okupacji japońskiej Choi Hong Hi kształcił się u znanego kaligrafa Han Il Dong, który był również mistrzem taekyon i tę wiedzę także przekazywał swemu uczniowi. Następnie Choi zetknął się z japońskim karate i kontynuował trening, aż do otrzymania stopnia 2 dan. Po wyzwoleniu Korei wstąpił do armii i rozpoczął rozpowszechnianie koreańskich sztuk walki. Doprowadził do tego, że taekwondo stało się obowiązkowe w szkoleniu wojskowym. Karierę wojskową zakończył w stopniu generała. Następnie poświecił się propagowaniu taekwondo i opracowywaniu własnej wersji tej sztuki walki. To właśnie stało się przyczyną ponownych nieporozumień w Koreańskim Związku Taekwondo. Choi Hong Hi opracował system ćwiczeń formalnych i uważał, że powinien on stać się obowiązkowym dla wszystkich ćwiczących. Przedstawiciele innych szkół nie chcieli się na to zgodzić, gdyż uważali, iż każda szkoła powinna mieć swój wkład w rozwój nowych ćwiczeń formalnych. W wyniku tych nieporozumień Choi Hong Hi musiał odejść z władz Koreańskiego Związku Taekwondo. Również Międzynarodowa Federacja Taekwondo (ITF) nie znalazła uznania w oczach rządu i dlatego Choi Hong Hi zdecydował się wyemigrować do Kanady i założył tam, w Toronto (w 1987 roku siedziba ITF została przeniesiona do Wiednia), nową siedzibę ITF. Wielu instruktorów podążyło za nim. W tym czasie z inicjatywy Un Yong Kim, prezydenta Koreańskiego Związku Taekwondo postanowiono zbudować centrum taekwondo na wzór japońskiego Kodokanu - centrum światowego judo. Pod koniec 1972 roku powstaje Kukkiwon - Szkoła Mistrzów i Światowe Centrum Taekwondo. Pawilon Kukkiwon znajduje się na szczycie wzgórza na przedmieściu Seulu i zajmuje powierzchnię 10 000 metrów kwadratowych. W dniach 25 - 27 maja 1973 roku zorganizowano tu I Mistrzostwa Świata w Taekwondo, w których wzięło udział ponad 200 zawodników z 19 krajów. 28 maja 1973 roku oficjalnie zatwierdzono powstanie Światowej Federacji Taekwondo (World Taekwondo Federation) mającej za zadanie koordynowanie rozwoju taekwondo jako sportu o światowym zasięgu. Prezydentem Światowej Federacji Taekwondo został dr Un Yong Kim, który cały czas piastuje tę funkcję. Siedzibą główną WTF jest Kukkiwon. Tam zatwierdzane są wszystkie egzaminy na stopnie mistrzowskie oraz wydawane certyfikaty. O wzrastającej światowej popularności taekwondo świadczy ilość drużyn biorących udział w kolejnych, rozgrywanych co dwa lata Mistrzostwach Świata. W drugich Mistrzostwach Świata (Seul 1975) wzięło udział 30 drużyn narodowych. W III Mistrzostwach Świata (Chicago 1977) startowało już 46 drużyn narodowych. Natomiast w VII Mistrzostwach Świata rozegranych w 1985 roku w Seulu wzięło udział 776 zawodników z 63 krajów. Po raz pierwszy w Mistrzostwach Świata startowały wtedy kobiety.

Sportowe walory taekwondo zadecydowały o tym, że Światowa Federacja Taekwondo (WTF) podjęła starania o włączenie taekwondo do programu Igrzysk Olimpijskich. W 1975 roku WTF została przyjęta w skład General Association of the International Sports Federation (GAISF), aby następnie 17 lipca 1980 roku w trakcie 83 Sesji Ogólnej w Moskwie zostać uznaną przez Międzynarodowy Komitet Olimpijski. Międzynarodowy Komitet Olimpijski w trakcie 90 Sesji Ogólnej w Berlinie (2 - 6 czerwca 1985 roku) podjął decyzję o włączeniu taekwondo jako dyscypliny pokazowej do programu XXIV Igrzysk Olimpijskich. Zwycięzcy otrzymają medale olimpijskie, choć punkty nie będą liczone w klasyfikacji ogólnej Olimpiady.

Należy dodać, że turnieje taekwondo są rozgrywane w Igrzyskach Azjatyckich, Igrzyskach Panamerykańskich, Igrzyskach Afrykańskich oraz w Igrzyskach Światowych. Uprawia ten sport ponad 20 milionów ludzi w 108 krajach świata. Włączenie tej sztuki walki w poczet dyscyplin Igrzysk Olimpijskich jest ukoronowaniem szybkiego i niezwykle dynamicznego rozwoju taekwondo - narodowego sportu Korei.

TK+foto/źródło historczyne: taekwondo.pulawy.prv.pl

Taekwon-do powakacyjne pierwsze treningi